ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΦΡΥΚΤΩΡΙΑΣ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΩΝΙ

Σε πρόσφατες ανασκαφές της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, εντοπίστηκε στην περιοχή του Μαντέμ Λάκκου βάση κτίσματος διαστάσεων περίπου 15Χ15 μέτρων. Το κτίσμα από την κατασκευή του παραπέμπει σε φρυκτωρία. Την άποψη αυτή ενισχύει και η θέση του κτίσματος που οπτικά είναι στην ίδια ευθεία με τον Άθωνα και τον Στραμπενίκο.
Η ακριβής σημασία του κτίσματος μπορεί να μην είναι ακόμη ξεκάθαρη, όμως το ψηφιδωτό της ιστορίας της περιοχής απόκτησε άλλη μία σημαντική ψηφίδα .

Οι φρυκτωρίες ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με φωτεινά σημάδια που μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή με τη χρήση πυρσών, στη διάρκεια της νύκτας (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα).
Ήταν εγκατεστημένες σε προνομιακές, λόγω θέσης, κορυφές βουνών. Το άναμμα της πρώτης φρυκτωρίας ακολουθούσαν διαδοχικά οι υπόλοιπες, συγκροτώντας έτσι μία γραμμή επικοινωνίας.
Χρησιμοποιήθηκαν για στρατιωτικούς κυρίως σκοπούς από την εποχή του Τρωϊκού Πολέμου έως τους βυζαντινούς χρόνους αλλά και μετέπειτα μέχρι το 1850.
Τα μηνύματα ήταν προσυμφωνημένα και περιορισμένα.

Σύμφωνα με την παράδοση η είδηση της Άλωσης της Τροίας μεταδόθηκε στις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες. Ενδιάμεσοι σταθμοί μεταδόσεως υπήρχαν στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι της Λήμνου, στον Αθω, που αποτελούσε ένα από τα πιο σημαντικά σημεία μετάδοσης στο βουνό Μάκιστο, στο Αιγίπλαστο και στις πλαγιές του Αραχναίου.
Για την τηλεμετάδοση σημάτων σε απομακρυσμένες αποστάσεις οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν οπτικά μέσα (φωτιά, ηλιακό φως) , στήνοντας ένα καλά οργανωμένο, γρήγορο και αξιόπιστο δίκτυο από πύργους επικοινωνίας, που καλείται δίκτυο των Φρυκτωριών. Το γεωγραφικό στήσιμο, η κατοχή, η διαχείριση και συντήρηση αυτών των επικοινωνιακών δικτύων από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ήταν πρωταρχικής σημασίας για την επικράτηση και επέκταση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Το δίκτυο αυτό χρησιμοποιούνταν τόσο κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων, όσο και κατά τη διάρκεια της ειρήνης, όταν τα νέα και οι διαταγές των αρχόντων έπρεπε να φτάσουν το συντομότερο δυνατό στον προορισμό τους. Κάτι τέτοιο αφορούσε κυρίως τις αυτοκρατορίες, των οποίων οι αχανείς εκτάσεις έκαναν πολύ δύσκολη τη σχετικά γρήγορη ενημέρωση. To δίκτυο των Φρυκτωριών είχε στην κυριολεξία αναχθεί σε βασικό μέσο επικοινωνίας για μακρινές αποστάσεις. Έτσι κατά τη διάρκεια ενός πολέμου τα φωτεινά αυτά σήματα ήταν ζωτικής σημασίας να είναι αξιόπιστα και να μην υπόκεινται σε κακόβουλες αλλοιώσεις, ενώ κατά τη διάρκεια της ειρήνης τα διατάγματα της κεντρικής διοίκησης, τα νέα, οι αποφάσεις, οι νόμοι έπρεπε να γίνονται γνωστοί γρήγορα.

Ένα σταθερό δίκτυο φρυκτωριών, λοιπόν, αποτελούνταν από πολλούς επικοινωνιακούς πύργους, χτισμένους σε υπερυψωμένα εδαφικά σημεία , που στην κορυφή τους διέθεταν ένα είδος οπτικού τηλέγραφου. Πολλά από τα φωτεινά σήματα ανταλλάσσονταν τη νύχτα στη θάλασσα μεταξύ πλοίων, μεταξύ πλοίων και ξηράς, και γενικά πρέπει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα από αυτά αντιστοιχούσαν σε προσυμφωνημένα μηνύματα. Πληροφορίες για τις χρήσεις αυτών των δικτύων από τους αρχαίους Έλληνες έχουμε από πολλούς αρχαίους συγγραφείς, τόσο της κλασικής όσο και της ελληνιστικής περιόδου ( Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Διόδωρος, Παυσανίας, Αρριανός, Πολύαινος ). Σε ότι αφορά την περιοχή μας και την συγκεκριμένη φρυκτωρία είναι σημαντικό να προσέξουμε την άμεση οπτική της επαφή με τον Άθωνα, που ήταν σημαντικότατος σταθμός οπτικών τηλεπικοινωνιών. Ήταν το «καιροσκοπείο» στην κορυφή του Άθω(κατά Αναξίμανδρο) με ιστορία που ξεκινάει από τις γιγαντομαχίες της μυθολογίας. Φρυκτωρία με ξεχωριστή ιστορία είναι και η βουνοκορφή του Μεσσάπιου της Εύβοιας, αλλά και του πύργου του Δρακάνου στην Ανατολική Ικαρία, της Ανάφης, της Γιούχτας(Κνωσό), του ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το Ακτιο, το ακρωτηρίο του Σίδερο, κ.ά. Πολλά απ' αυτά τα σημεία είναι και σήμερα τηλεπικοινωνιακοί φάροι. Κλείνοντας ,από τα γνωστότερα παραδείγματα μετάδοσης μηνύματος με σήματα φωτιάς είναι η είδηση της πτώσης της Τροίας. Ο Αγαμέμνων προτού ξεκινήσει για την εκστρατεία (12ο π.Χ. αιώνα) υποσχέθηκε στη γυναίκα του Κλυταιμνήστρα πως όταν θα κυριευόταν το Ίλιον, θα μάθαινε το νέο στο Άργος μέσα σε μία μέρα. Το γεγονός περιγράφει ο Αισχύλος στο έργο του «Αγαμέμνων». Η απόσταση Αθου-Μακίστου είναι 180 χλμ με συνέπεια πολλοί ερευνητές(Diels) να αμφιβάλλουν για τη μετάδοση ενός φωτεινού σήματος σε τόσο μεγάλη απόσταση. Το πιθανότερο είναι πως σε μικρά νησάκια των Σποράδων θα υπήρχαν και άλλα φρυκτωρία, τα οποία ο Αισχύλος, ποιητική αδεία παραλείπει να αναφέρει.

Α. Τσανανάς