ΜΥΓΔΟΝΙΑ

Λίγο μετά την Παλαιόχωρα και καθώς ανεβαίνουμε τους λόφους προς τον Άγιο Πρόδρομο ένα μοναδικό θέαμα απλώνεται μπροστά μας.
Τα μάτια μας περιπλανιόνται σ’ έναν τεράστιο κάμπο μέχρι στα όρια του, όπου βρίσκονται θρονιασμένες οι λίμνες της Κορώνειας και Βόλβης, σε μικρή απόσταση από την πόλη της Θεσσαλονίκης, μόλις 12 και 39 km αντίστοιχα.
Οι δυο αυτές λίμνες βρίσκονται σ’ ένα επίμηκες τεκτονικό βύθισμα, διαχωρίζοντας τη χερσόνησο της Χαλκιδικής από τον κορμό της Μακεδονίας Ανάμεσα στις δύο λίμνες υπάρχει ένα στενό κομμάτι γης το οποίο συνεχώς μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου. Οι λίμνες συνδέονται μεταξύ τους με μια τάφρο, ενώ η Βόλβη συνδέεται με το Στρυμονικό κόλπο μέσω του Ρήχιου ποταμού. Γύρω τους είναι οι ορεινοί όγκοι της Βόλβης, του Βερτίσκου, των Κερδυλλίων, του Χορτιάτη, του Χολομώντα και του δικού μας Στρατωνικού.
Ένας υγροβιότοπος διεθνούς σημασίας, εκεί που άλλοτε, χιλιάδες χρόνια πριν, δέσποζε η ενιαία λίμνη της Μυγδονίας, η οποία καταλάμβανε όλο τον κάμπο που αντικρίζουμε σήμερα.
Η σημερινή γεωμορφολογία του χώρου διαμορφώθηκε πριν από 1,8 εκατομμύρια έτη, (κατώτερο Πλειστόκαινο), όταν ρήγματα στην προμυγδονική λεκάνη προκάλεσαν την βύθισή της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διακόπηκε η επικοινωνία της με την θάλασσα και δημιουργήθηκε μια μεγάλη λίμνη, που δεν διατηρήθηκε για πολύ. Διαβρωτικές και τεκτονικές διεργασίες στην κοιλάδα της Ρεντίνας, διοχετεύσαν τα νερά της στον Στρυμονικό κόλπο.
Τα θερμά ιαματικά νερά της περιοχής μαρτυρούν ότι οι ίδιες τεκτονικές διεργασίες λειτουργούν μέχρι σήμερα, οι οποίες αν συνεχίσουν, θα είναι η αιτία για την μετατροπή της Χαλκιδικής μας σε νησί, μετά από μερικές χιλιάδες χρόνια βεβαία, για να μην ελπίζουμε μάταια.
Όσος υδάτινος όγκος παρέμεινε, περιορίστηκε στα βαθύτερα σημεία της λεκάνης, σχηματίζοντας τις δύο μικρότερες λίμνες που βλέπουμε σήμερα. Η εύφορη περιοχή των λιμνών, υπήρξε κίνητρο και παράγοντας ανάπτυξης οργανωμένης κοινωνικής ζωής από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους.
Γύρω από τις λίμνες έχουν ανακαλυφθεί μια σειρά οικισμοί της Νεολιθικής Εποχής, της Εποχής του Χαλκού και του Σιδήρου. Στα ιστορικά χρόνια, η ανάπτυξη των οδών διακίνησης ανθρώπων και αγαθών, οι οποίες περνούσαν από την περιοχή ενώνοντας μέσω των στενών της Ρεντίνας τη Θεσσαλονίκη με την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, οδήγησαν στην ανάπτυξη σημαντικών οικισμών, όπως η Απολλωνία. Η Ρωμαϊκή Εγνατία οδός ακολουθούσε περίπου τη χάραξη της σημερινής εθνικής οδού και μία από τις στάσεις της σώζεται ακόμα στη Ν. Απολλωνία.

Η Απολλωνία ήταν σπουδαίο εμπορικό κέντρο της αρχαιότητας και υποχρεωτικός σταθμός για τους ταξιδιώτες και τα καραβάνια. Εκεί σταμάτησε και δίδαξε ο Απόστολος Παύλος, το 50μΧ, προερχόμενος από τους Φιλίππους. Το τοπωνύμιο Μυγδονία, ανάγεται από τους αρχαίους Έλληνες και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Δήλωνε δε μια πολύ ευρύτερη περιοχή που εκτείνονταν από τον Αξιό ως το Στρυμόνα και χαρακτηρίζονταν από την ευφορία του εδάφους της.
Στην περιοχή αυτή κατοικούσαν οι Μύγδονες, θρακικό φύλο, που κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες την περίοδο που ακολούθησε τη βασιλεία του Αμύντα.
Στη Ρεντίνα, στις όχθες του Ρήχιου ποταμού ο Αριστοτέλης έκτισε μια από τις φιλοσοφικές του σχολές, ενώ στην ίδια πάλι περιοχή της Ρεντίνας φέρεται να έχει σκοτωθεί και ταφεί ο μεγάλος τραγικός Ευριπίδης. Στους Βυζαντινούς χρόνους άρχισε και η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών της Απολλωνίας και του Λαγκαδά.
Η Κορώνεια στη δεκαετία του 50 ήταν μια από τις πιο παραγωγικές λίμνες της χώρας σε ό,τι αφορά τα αλιεύματα. Έκτοτε συνεχώς συρρικνώνεται. Από 46.000 στρέμματα και μέσο βάθος 5 μέτρα στη δεκαετία του 70, σήμερα έχει φτάσει τα 10.000 στρέμματα και μέσο βάθος 0,6 μέτρα. Το καλοκαίρι του 2002 η λίμνη εμφανίστηκε σχεδόν εντελώς αποξηραμένη
Η Βόλβη βρίσκεται 39 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης, σε υπερθαλάσσιο ύψος 37 μέτρα, έχει δε μέγιστο Βάθος 18-20 μέτρα και έκταση 65000 στρέμματα περίπου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά τα είδη της ιχθυοπανίδας, παρουσιάζουν η λιπαριά, η γελάρτζα και το λακόψαρο, που είναι ενδημικά της Βόλβης, δηλαδή, δεν ζουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Φυσικά, υπάρχουν και άλλα κοινότερα είδη όπως το γριβάδι ή κυπρίνος, το πιο σημαντικό από οικονομικής άποψης είδος του γλυκού νερού, η πέρκα, το λεστί, η τούρνα, η πεταλούδα, το χέλι, του οποίου ο πληθυσμός μειώνεται καθώς η επικοινωνία του Ρήχιου ποταμού με τη λίμνη Βόλβη έχει διακοπεί εξαιτίας της πτώσης της στάθμης του νερού της λίμνης, το κουνοπόψαρο, που είναι Αμερικάνικο είδος και εισήχθη στη χώρα μας για να συμβάλει στη βιολογική καταπολέμηση των κουνουπιών, καθώς τρέφεται με τις προνύμφες των εντόμων αυτών. Κατά αυτόν τον τρόπο, συντελεί στον περιορισμό τους, χωρίς τη χρήση επικίνδυνων χημικών ουσιών.

Σήμερα στη νότια όχθη της Βόλβης, βρίσκεται ένα από τα τελευταία εναπομείναντα παραλίμνια δάση τη Ευρώπης: το παραλίμνιο Δάσος της Απολλωνίας - το Βασίλειο των γκρίζων ερωδιών- (Εικόνα 2) το οποίο έχει τεράστια οικολογική αξία, αφού είναι η μοναδική περιοχή στην Ελλάδα που φιλοξενεί μεικτές αποικίες γκρίζων ερωδιών και λευκοπελαργών. Επιπλέον, εδώ απαντάται ο μοναδικός συνδυασμός σκλήθρου και λεύκας.


Χρήστος. Δημ. Ζαγοράκης - Γεωλόγος Α.Π.Θ