ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Του Ιατρού Βαϊνά Ανδρέα - Νεφρολόγου

Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια ή χρόνια νεφρική νόσος όπως σωστότερα σαν ορισμός χρησιμοποιείται σήμερα, αποτελεί ένα σημαντικό τόσο σε σοβαρότητα όσο και σε συχνότητα πρόβλημα υγείας στις σύγχρονες κοινωνίες, αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στους 1000 θα χρειαστεί υποστήριξη με κάποια μέθοδο εξωνεφρικής κάθαρσης. Η συχνότητα αυτή φαίνεται να αυξάνει καθώς πολλοί παράγοντες συμμετέχουν, όπως η αύξηση του μέσου όρου ζωής, η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας με αποτέλεσμα να γίνονται περισσότερες διαγνώσεις και περισσότερες θεραπευτικές παρεμβάσεις (χειρουργεία, στεφανιογραφίες, αγγειοπλαστικές κλπ), αλλά και η αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής με συνέπεια την συχνότερη εμφάνιση της αρτηριακής υπέρτασης και του σακχαρώδη διαβήτη.
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία της χρονιάς νεφρικής νόσου θα πρέπει να γνωρίζουμε την φυσιολογική λειτουργία, το έργο που επιτελούν οι νεφροί για να εξασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Κατ’ αρχήν λοιπόν φιλτράρουν το αίμα που κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία πολλές φορές την ημέρα και το «καθαρίζουν» από όλες τις άχρηστες ουσίες-τοξικές που παράγονται από τον μεταβολισμό ή προσλαμβάνονται εξωγενώς (πχ φάρμακα), αποβάλλοντας ταυτόχρονα και την απαιτούμενη ποσότητα νερού. Ταυτόχρονα παράγουν κάποιες σημαντικές ορμόνες που είναι απαραίτητες για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και για το μεταβολισμό των οστών. Είναι κατανοητό λοιπόν, ότι όταν οι νεφροί μας δεν λειτουργούν φυσιολογικά, δεν μπορούν να επιτελέσουν τις παραπάνω λειτουργίες, άλλοτε σε άλλο βαθμό, ανάλογα με την βαρύτητα και την διάρκεια της νεφρικής νόσου.
Η παραπάνω κατάσταση όταν παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα χαρακτηρίζεται ως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και όταν οι νεφροί δεν λειτουργούν
πλέον καθόλου και είναι απαραίτητη κάποια μέθοδος αιμοκάθαρσης, χαρακτηρίζεται ως χρόνια νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου.
Οι μέθοδοι που σήμερα εφαρμόζονται τόσο παγκοσμίως όσο και στη χώρα μας ως θεραπείες υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας, είναι η αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό με
παραλλαγές της, η περιτοναϊκή κάθαρση με τις παραλλαγές της, η μεταμόσχευση νεφρού από ζώντα ή πτωματικό δότη και κάποιες νεώτερες μέθοδοι βασισμένες στη νανοτεχνολογία και στα βλαστοκύτταρα που τελούν όμως ακόμη υπό εξέλιξη και επιστημονική έρευνα σηματοδοτώντας όμως το μέλλον.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ
Τα αιτία της χρονιάς νεφρικής νόσου είναι πολλά και κάποια από αυτά ενδεχομένως δυσνόητα. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί και η έννοια της οξείας νεφρικής ανεπάρκειας, κατάσταση που χαρακτηρίζεται από προσωρινή ή καλύτερα, από μη μόνιμη απώλεια της νεφρικής λειτουργίας, παρόλο που κάποιες περιπτώσεις είναι δυνατό να αντιμετωπισθούν με κάποια μέθοδο αιμοκάθαρσης. Η αιτιολογία μπορεί να συμπίπτει ή να διαφέρει μεταξύ της οξείας και χρονιάς νεφρικής νόσου, σε κάθε περίπτωση όμως η τελική διάγνωση και η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται από τον ειδικό νεφρολόγο ιατρό.
Σε γενικές γραμμές αν προσπαθήσει κανείς να αναφέρει τα σημαντικότερα αίτια ή ακόμα καλύτερα να ομαδοποιήσει καταστάσεις που προδιαθέτουν σε νεφρική ανεπάρκεια θα ανέφερε τα εξής:
Σακχαρώδης διαβήτης
Αρτηριακή υπέρταση
Χρονιές σπειραματοπάθειες
Κληρονομικά νοσήματα (όπως π.χ. η πολυκυστική νόσος)
Ουρολοιμώξεις, λιθιάσεις του ουροποιητικού, υπερτροφία προστάτη
Κατάχρηση φαρμάκων (όπως π.χ. τα αναλγητικά), πρόσληψη σκιαγραφικών ουσιών για εξετάσεις όπως πυελογραφίες, στεφανογραφίες, αξονικές τομογραφίες
Άγνωστα και αλλά σπανιότερα αίτια

ΠΡΟΛΗΨΗ-ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Ανεξάρτητα από τις παραπάνω αναφερόμενες αιτίες, ειδικά σε νέους ανθρώπους η συμπτωματολογία της νεφρικής νόσου μπορεί να είναι υποκλινική, δηλαδή να μην εκδηλώνεται με έντονα ή συνηθισμένα συμπτώματα όπως για παράδειγμα πόνος, πυρετός που οδηγούν στο γιατρό.
Ένα σχετικά πρώιμο σύμπτωμα, χωρίς όμως να είναι απόλυτο είναι η λεγόμενη νυκτουρία, η ούρηση δηλαδή κατά τη διάρκεια της νύχτας λόγω αδυναμίας συμπύκνωσης των ουρών, σύμπτωμα στο οποίο συνήθως δεν δίδεται ιδιαίτερη σημασία όταν συμβαίνει.
Τελικά και για να μην δημιουργείται σύγχυση, είτε κάποιος ανήκει σε κάποια από τις παραπάνω κατηγόριες, είτε όχι, αρκούν απλές και καθημερινές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν υπάρχει δυσλειτουργία των νεφρών. Η μέτρηση της ουρίας και της κρεάτινης του αίματος και μια απλή γενική ουρών, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων θα μας δείξει αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα και αν χρειάζεται να επισκεφθούμε ειδικό νεφρολόγο για περαιτέρω έλεγχο και αντιμετώπιση.
Η πρόληψη αφορά όλα τα μέτρα αυτά που απαιτούνται για να έχει κάποιος καλή υγεία, δηλαδή σωστή διατροφή, άσκηση, διακοπή καπνίσματος, επίσκεψη σε ιατρό σε περίπτωση κάποιου προβλήματος χωρίς καθυστέρηση, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης περιστασιακά και διενέργεια εξετάσεων αίματος ρουτίνας μία φορά ετησίως. Σε περίπτωση βέβαια που συντρέχουν επιβαρυντικοί παράγοντες όπως αυτοί που αναφέρονται παραπάνω, θα πρέπει κανείς να είναι πιο προσεκτικός και να συμβουλευτεί κάποιο νεφρολόγο.

Επιμέλεια : Λέλα Φρειδερίκου Κατσαβαβάκη